Qayoqqa ketyapsiz?

Hattoki o‘y-xayollaring ham Uning ixtiyoridan tashqarida emas.
Bu – shou!!! Sening tomoshang!!!

       Men odatda yozayotganlarimda o‘zimda uchraydigan fazilatlar mushtarakligida kamchiliklarimga ham chora izlayman. Xoh ijobiy, xoh salbiy jihat bo‘lsin ijodkor avvalo o‘zida xis etmagan kechinmani qanday qilib boshqaga tushuntira olsin?!.Xullas, yashash yaxshi. Yaxshi yashash undan ham yaxshi, albatta. Qanday qilib yashash-chi?!. Har bir ishimizning omadli kechishi, erishuvchanligimizning o‘zi bilan kifoyalanadimi yaxshi yashash?.. Xo‘sh, unda niyat qilib, qo‘l urgan har bir ishimizda bizga nima yo‘l ko‘rsatyapti: iymonmi, nafsmi? Maqsadimiz zamiri avvalo o‘zimizmi yoki o‘zgalar, xalq manfaati bilan bog‘liqmi?.. Nafs yo‘lida yugurgilab, yuragimiz qon-tomirlari tug‘yonga kelganidan vijdonimiz zarrasi dimiqib qolmayaptimi?.. … Agar shunday bo‘lsa, qayoqqa ketayapmiz o‘zi?..Biror ish qilishni boshlasangiz, atrofingizdagi odamlar xo‘sh bundan senga nima foyda o‘zi, deb moddiy daromadini, berdisini aytishingizga qiziqishadi. Moddiyat oldida go‘yo boshqa xis-tuyg‘ular yo‘qdek. Xo‘sh, biz qachongacha, kunimiz bir maromda o‘tayotgan bo‘lsa ham, “yana-yana” deya, ikir-chikirlarga, moddiy muammolarimizga pilla kabi o‘ralib yashaymiz. Agarki, inson umri abadiy yoki aniq bir muddat qilib belgilanganida buni tushunish mumkin edi. (Masalan hayot qoidasi barcha inson 70 yil yashaydi, undan ko‘p ham emas, kam ham bo‘lsa). Yaxshiyamki, bunday emas… Insonni kelajak doim qiziqtirib kelgan. Bir daqiqadan keyin aniq nima bo‘lishini esa hech kim bilmaydi. Odatda biror xato ish qilib qo‘ysak, hayotimizni o‘zgartirib yuborgan ana o‘sha atigi bir daqiqani ortga qaytarish uchun borimizdan kechishga ham tayyor bo‘lamiz. Vaqtning soniyalarinida ortga qaytarolmas ekanmiz, xo‘sh qayoqqa ketayapmiz?…..
Jim Kerri ishtirokidagi “Truman tomoshasi” filmini ko‘rgan bo‘lsangiz kerak. Ana shu filmning g‘oyasi fikrimcha haqiqiy hayot falsafasi. Har holda men shunday o‘ylayman. Hayotda har bir qilayotgan ishingda, sen qayerda bo‘lma, nima qilma kuzatguvchi bor. Tug‘ilamiz, yashaymiz, o‘lamiz. Birinchi va so‘ngi jarayon ixtiyorimizda emas. Qanday      yashashni esa har kim doim o‘zi hal qilgan. Zero, muqaddima va nihoyaning quli  ekanmiz, hech bo‘lmasa o‘z ixtiyorimizdagi yashashimiz ezgu amallarda o‘tsin,  vijdon yayrasin…Qayerda bo‘lma, har ne qilma kuzatguvchining nazaridasan-  ku!.. Hattoki o‘y-xayollaring ham uning ixtiyoridan tashqarida emas-ku! Hayot  bu – shou! Sening tomoshang, inson!!! Boshqalar vaziyatlarda seni nima  qilishingni bilish uchun Kuzatguvichining amri bilan rol o‘ynayapti  xolos.Xulosadan avval mavzudan kichik chekinish: gollivud kinolari nega zo‘r?  Ular texnologiya bilan birga falsafa, mantiqda ham oldinlab ketgan. Jastin    Temberlenk ishtirokidagi “Vaqt” filmini ham ko‘rgan bo‘sangiz kerak. Insonning  puli tugasa, umri ham tugaydi. Yirik kapitalistlar million yil ham yashashi  mumkin. Bir dollari qolmagan faqirlar ko‘chada “cho‘zilib” qolaveradi. Filmda  bugungi inson qiymati, “Vaqt bu pul” aqidasi ajoyib maqoisda…Xulosa o‘rnida aytmoqchimanki, do‘stingiz bilan ko‘chada ko‘rishib qolsangiz qayoqqa ketyapsan o‘rtoq, deb shunchaki bo‘lsada so‘raysizmi?.. Ha, so‘raysiz. Endi savol, yangi boshlangan ish kuningizdagi maqsadingiz avvalo shaxsiymidi yoki umumbashariy?.. Unutmangki, jamiyatga foydangiz tegsa, bu o‘zingizga ham foyda degani. Chunki siz ham uning bir bo‘lagisiz. Kecha qanday ezgu amal qilgan edingiz, bugun qanday savob umididasiz?.. Javob bormi?.. Yo‘qmi?..
Xo‘sh, unda qayoqqa ketayapsiz?..

Alisher ABDUMALIKXON, IDROK.UZ