San’atda ma’naviyat berayotgan ham, tarbiya buzayotgan ham Sayyod!!!

Bugungi san’atdagi tarbiya?.. Yo‘q narsani nimasini qidirish mumkin. Tarbiyasizlikmi?..Hamma ko‘rib turgan, ravshan narsani hadeb qo‘l bilan bigiz qilishdan nima naf? Sayyod.uz saytida   sahifa muallifi tomonidan berilgan savolga  muxlislarning har birining yozgan fikrlarini ijtimoiy qarashlarning kuzatuvchisi sifatida birma-bir o‘qib chiqdim. Aksariyatidan olgan xulosam shu bo‘ldiki, bugungi san’at ham o‘z muxlislariga yarasha ekan.

   Ha, Sherali bitta, hech kim Yulduz bo‘lolmaydi. Hatto yaqin ellik yil ichida yana  ular kabi san’atkorlar chiqishi ham gumon. Hozirgilarni ularning o‘ndan bir  san’atiga, insoniylik  fazilatlariga ham mengzashimiz juda baland darajotga ko‘tarish  bo‘lardi. Lekin bu san’at darg‘alarimiz ham inson. Ularni ideallashtirib bo‘lmaydi. O‘z  davrida va hatto hozir ham ularning  ortidan to‘g‘ri-noto‘g‘ri, haq-nohaq gaplar  bo‘lgan, bo‘lmoqda. Biz esa, san’atda asosiy muammolar keragidan ortiq topilib  turganida vaqtimizni darg‘alar g‘iybatiga sarf qilsak, bu bilan xalq  artistlarimizning  obro‘yi to‘kilib qolmaydi. Chunki ular xalq farzandlari.

  Ha, birgina unvon — xalq artisti emas, xalqning farzandi. Fikrlardan birida  aytilganidek, o‘nlab mukofotlar olgan, o‘sha maftunkor Rayhon bilan san’atimiz      gultoji — Yulduz Usmonovani  solishtirib bo‘ladimi? «Rayhonga xalq  artisti berish kerak. U o‘nlab mukofotlar sovrindori», emush? Haqiqiy san’atni zig‘ircha tushungan insondan bu gap chiqmaydi. Shundoq ham  keragidan ortiq taqdirlandi Rayhon. Kibrga  dugonaligiyu judayam havoyiligi yetmagandek, o‘zbek tilida gapirishga orlanuvchi bu xonanda olgan mukofotlariga qo‘shib, hozirgi mavjud  «xizmat ko‘rsatgan» darajasini oqlashi uchun  ham yana o‘ttiz yil o‘z ustida izlanishi, haqiqiy ijod qilishi kerak. Yevrokonsert va kliplar g‘oyasini o‘g‘rilashu o‘ziga oro berish — ijod emas.  Ishtoni yo‘qlarni toshbo‘ron qilishni bir chetga  surib, choki bir oz sitilganlarni gapirgandek, «Usmonova undoq, Usmonova bundoq», deyiladi yana fikrlarda. Aqling yetmagan  muhokamaga tayinli nuqtai-nazar bildirolmay, kumiringni  omadlarini kalkulyatorga solib, oqni qora, qorani oq deguncha «Men Rayhonni shevaman” deb qo‘ya qol.

Shu o‘rinda xolis bir  mulohazani ham aytib o‘tmasam, bo‘lmas. Yoshi kattalarning  aytishiga qaraganda, Yulduz Ibragimovna 90-yillargacha rus tilini men fransuz   tilini qanday bilsam, shu darajada bilgan ekanlar. O‘shanda rus tilini o‘rganishga judayam qattiq ahd  qilganlarmi, Pushkin tili o‘z ma’nodorligiyu go‘zalligi bilan sehrlab qo‘yganmi bilmadim, primadonnamiz hatto bugunga kelib ham, sermazmun, chapani nutqlarini to‘la o‘zbekchada  ifodalay olsalar, naqadar chiroyli eshitilishi haqida o‘ylab ko‘rgilari kelmayapti. Aql o‘rgatishga meni yoshim hatto qizlaridan ham kichikroq, ammo oddiy muxlislari sifatida ularga «Yulduz  opa! Stilistlaringizu bugungi modaning talablariga, ko‘ngil yoshligining erkaligiyu dugonalaringizning gaplariga tupuring. Hammamiz bilamiz, Tangrining nazari tushgan, iymoni salomat,  nurli ayolsiz. Garchi hijobga kirmasangiz ham, bir oz yopiq va ozgina sipo kiyinsangiz, yanada farishtali bo‘lib ketasiz. Shunda xalqning Sizga bo‘lgan yuz yillarga yetarli bugungi muhabbati  abadiyatga muhrlanadi, inshaalloh», degim keladi. Va yana ishonamanki, xonim Ibragimovna o‘zlaridagi bu erkaliklariga barham bera olsalar, yurish-turishiyu gap-so‘zini to‘g‘rilab, ularning ortlaridan ergashuvchi ayol san’atkorlar ko‘plab topiladi. Faqat buning uchun ushbu «xayrli moda»ni boshqalar emas aynan, Usmonova xonim boshlab berishlari kerak. Chunki, deyarli qorong‘ulik qoplagan bugungi milliy san’atimiz osmonida ham, tungi tabiatda — rosmana osmonda ham manzilga faqat yulduz yo‘l ko‘rsata oladi.

Sherali aka Jo‘rayevga munosabat va u kishining atrofidagi gap-so‘zlarga to‘xtalib o‘tirmayman. Birgina ayta oladiganim: boshda do‘ppi, qo‘lda soz, katta ovoz sohibi bo‘lmish bu kishining katta yuragi o‘nta Ozodbekni bir qilganda ham topilmaydi.

Izohlardagi fikrlarda qonun bilan tartibga solish haqidagi taklifni aytmaganda hech bir qarashda xolislik yoki aniq tashxisni ko‘rmadim.

Men kabi shakkok muxlislarni anchadan beri sog‘intirgan sayyodona dadillik bilan, munozarali javoblar bo‘lishini bila turib, san’at haqidagi yaxshi-yomon fikrlar aytilishi uchun mushtariy maydonini yaratib bergani, bugungi ro‘yi-rost fikrlashishimiz milliy san’atimizning taqdiri bilan bevosita bog‘liq ekanligini hisobga olgan holda: endi hammasi ochiqcha. Ana endi, Sayyodning o‘zi ham qo‘lga tushdi! Ochig‘i, bu sahifani blog sifatida ish boshlagan paytidan boshlab kuzataman. Juda bir ashaddiy fanatlikdan yiroq bo‘lsam-da, Sardor Kamilovning chiqishlari, mulohaza va fikrlari doim men uchun qiziq bo‘lib kelgan. Mutaxassisligi boshqa bo‘la turib, hatto uyqisirab o‘tirganida ham uncha-buncha haminqadar jurnalistlardan qoyillatib yoritadi mavzuni, o‘quvchini o‘z satrlariga mixlab qo‘ya oladi. Ha, tan olish kerak, Sayyodning qandaydir ohanrabosi bor. Unda o‘ziga xos yondashuv, yangicha(orginal)fikr doim topiladi. Lekin 2009-2012 yilgi faoliyati bilan solishtirganda Sayyodning biz — eski va doimiy muxlislari o‘rgangan ayni bir shaxsga doir tanqidiy, dadil chiqishlari kamayib, bugun bir paytlar o‘zi bu kabi toifalarni po‘stagini qoqqan qandaydir Tamilla, Amira Alibekova, Kaniza singari xonandachalarni ko‘tarishga urinayotgandek tuyulyapti. Bundan tashqari, sayt yetarli talablarga javob bersa-da, statusni ushlash uchunmi bilmadim, hech qanday tashqi reklamalarni jalb qilmagani hurmatimni oshirgan bo‘lsa, bo‘lar-bo‘lmas xonandalarning konsertoldi reklamasi bilan shug‘ullanayotgani hayratlantirib, oshgan hurmatimni  o‘z joyiga qaytardi.

 Uning o‘zi bir maqolasida aytganidek, «Nima, marraga intilish faqat mukofotgachami?» Ya’ni, yetarli  auditoriyani yig‘ib olgach, sayyod-media  faoliyati yo‘lga qo‘yilgach, tarixdagi olovli qadamlar bugun «ortiqcha bosh og‘riq»ga aylandimi? To‘g‘ri, butunlay yo‘q emas. Mulohazalari yozilyapti, ammo  oldingidek ham emas. Qanaqadir yumshoqroq, qog‘ozga o‘ralgan va hokazo. Sayyod sayyod emas o‘sha «yulduzcha»larning o‘ljasiga aylanib qolayotgandek. Nima ular  Sayyodni sotib olishdimi yo Sayyod dahanaki ovlardan charchadimi? Va yoki ular haqiqatdan ham e’tirofga loyiq, reklamaga arziydigan, chinakam san’atkorlarmi?  Kimdir menga o‘xshab, Tamillaga salbiy munosabat bildirganida Sayyod bir fikrni aytdiki, «Yana uch-to‘rt yilda Tamilla Rayhon darajasiga chiqib olsa, uyalib  qolmaysizmi?” emush. Nima marra yana Rayhonmi? Uning o‘zi juda bir kimu, darajasi nima bo‘libdi? Nega eng baland cho‘qqini ko‘zlamay, do‘nglikka intilish kerak?  Va bu intilishda modellikdan boshqasiga yaramaydigan yuqoridagi qizlardan boshqa nomzodlar yo‘qmi?

 Sayyod! Ayrim harakatlaringiz o‘zingizga yarashmayapti.  Nafsilambirini aytganda, ma’naviyat ulashayotgan ham, «yemagan tovarlarni yedirish»ga harakat qilib, tarbiya buzilishini bilib-bilmagan holda tashviq qilayotgan ham Siz!!! Yahshiki, sayyod.uz ma’naviyati shu’lasining nuri hozircha bu «beliy noch»dan yorqinroq. Xonanda bo‘lish, mashhur bo‘lish istagini bildirib, sizga murojaat qiluvchi bunday top modellar soni yanada ko‘payaversa, ertaga nima bo‘ladi, buyog‘i endi qorong‘u.

Gugusha bilan bog‘liq holatlarni eslatib, jig‘ingizga tegmayman. Bu masalada bir oz yanglishgan yolg‘iz siz emassiz. Taassufki, atrofdagi ko‘zlar faqat Sizni ko‘radi. San’at va ijod olamining ayrim doiralari sayyodni umuman xushlamaydi. Hatto menga ham Siz haqingizda salbiy xabarlar berishgan. Lekin mening fikrim o‘zgarmadi, o‘zgarmasin ham. Bunday ishlar bilan qobiliyat va imkoniyatlaringizni yerga urmang. Istardimki, san’at ostonasiga yana bir «yangi yulduz» qadam bosishidan avval, qaysidir xonanda yangi qo‘shig‘ini prim’era qilmasdanoq, «Sayyod nima derkin», deb o‘ylasin, xalqdan uyalmayotganlar hech bo‘lmasa, sizdan hayiqsin. Siz o‘z nomingiz bilan Sayyod bo‘lib qolishingiz kerak, lekin aslo oddiy o‘lja-xo‘rak emas. Aslida yuqoridagi fikrlar xususida gapirsa, gap ko‘p. Lekin hozircha yetarli. Ochiqchasiga fikr so‘ragan edingiz, mana sizga ochiqcha. Xulosalarimni to‘g‘ri tushunasiz deb, umid qilaman. Haligi gap bor-ku: «Aflotun, sen mening do‘stimsan, lekin baribir haqiqat men uchun afzalroq». 

 

 

PS/: Ushbu maqola sayyod.uz saytiga yuborilganidan so’ng chop etilib, javob ham berilgan.  Hatto, maqola bosilganidan bir kun o’tib, Sayyodning uyg’onishiga sabab bo’lgani  Idrokni quvontirmay qolmadi.